پتانسیومتر چیست و چه کاربردی دارد؟

پتانسیومتر دریچه گاز (Throttle position sensor) یا سنسور موقعیت دریچه هوا بخشی از سیستم مدیریت سوخت در خودرو است، که با هدف کسب اطمینان از وارد شدن مخلوط صحیحی از سوخت و هوا به درون موتور، در بین دیگر قطعات خودرو جای گرفته است.

اگر پتانسیومتر دریچه گاز به همراه دیگر سنسور های مرتبط به درستی کار خود را انجام دهند، شتاب خودرو و حرکت آن به شکلی نرم و کارآمد صورت خواهد گرفت و از طرفی نیز سوخت خودرو به شکلی بسیار اقتصادی‌تر و بهینه‌تر مصرف می‌شود. قابل توجه است که بدانید این سنسور پتانسیومتر به تمیزکاری و یا روغن‌کاری ندارد و همچنین نسبت به دیگر سنسورها از عمر بیشتری برخوردار می‌باشد.

پتانسیومتر دریچه گاز چگونه کار می کند؟

پتانسیومتر دریچه گاز میزان باز و بسته شدن دریچه گاز را به شکل سیگنال به ECU (کامپیوتر مرکزی خودرو) می‌فرستد و ECU نیز بر اساس این اطلاعات مقدار پاشش سوخت را نسبت به میزان باز بودن دریچه گاز تنظیم می‌کند. اطلاعات پتانسیومتر به کامپیوتر خودرو کمک می‌کند تا بتواند مقدار پاشش سوخت را در وضعیت های مختلف دریچه گاز (بسته، نیمه باز یا کاملا باز) یا در شتاب گیری، کاهش شتاب و حتی رها کردن ناگهانی پدال گاز محاسبه کند.

در صورت بروز مشکل در پتانسیومتر دریچه گاز ما به شما پیشنهاد می کنیم جهت چکاپ و تعمیر برق خودرو نیز حتما اقدام کنید چون ممکن است مشکل از برق خودرو باشد. باید بدانید تنها موردی که می‌تواند سبب اشتعال سوخت در موتور خودرو شود، برق خودرو می‌باشد. همچنین برق خودرو است که باعث می‌شود اتومبیل استارت شده و روشن شود. علاوه بر آن بایستی بدانید که در حال حاضر قسمت‌های مختلف اتومبیل تنها با کمک برق کار می‌کنند. پس بروز هرگونه ایراد در این بخش مختل شدن خودرو را به همراه دارد.

نکته: با رها کردن پدال گاز در دور موتور بالا، دریچه گاز بسته شده و در این حالت پتانسیومتر این موضوع را به واحد کنترل اطلاعات اعلام می‌کند.

علائم خرابی پتانسیومتر دریچه گاز

• در صورت خرابی پتانسیومتر، خودرو به خوبی شتاب نمی‌گیرد، قدرت موتور برای شتاب پایین است و یا خودش شتاب می‌گیرد.
• در صورت خرابی پتانسیومتر دریچه گاز ، موتور در دور آیدل به نرمی کار نکرده و یا به کندی کار می‌کند.
• در دورهای بالا (به دلیل کثیفی و آب خوردگی) نوسان دیده می‌شود.
• دور موتور با تأخیر پایین می‌آید اما از دور آرام پایین‌تر نمی‌آید.
• دود کردن موتور نیز در این حالت دیده می‌شود.
• با گاز دادن زیاد موتور خاموش می‌شود.
• گاز خوردن با تأخیر صورت می‌گیرد.

معمولاً خیلی از این ایرادات منجر به روشن شدن چراغ چک موتور نیز می‌شوند.

نحوه تست و عیب یابی پتانسیومتر دریچه گاز

بهترین روش ممکن جهت عیب‌یابی پتانسیومتر دریچه گاز (Throttle potentiometer) استفاده از دستگاه دیاگ است، اما می‌توان از تست اهمی و یا تست ولتاژی نیز جهت عیب‌یابی این قطعه خاص استفاده کرد.

• دستگاه دیاگ: در روش استفاده از دستگاه دیاگ، اگر خطا به صورت موقت نشان داده شد آن را از حافظه ECU پاک می‌کنیم اما در صورتی که خطا به شکل دائمی اعلام شد ابتدا سوکت قطعه را چک می‌کنیم و سپس کد خطا را پاک می‌کنیم. اگر بعد از آن مجدداً خطا به شکل دائمی نشان داده شده، معلوم می‌شود که سنسور خراب است و نیاز به تعویض دارد.
• تست اهمی: در این روش عیب‌یابی با دستگاه (مولتی متر) صورت می‌گیرد؛ اگر بعد از انجام تست، مقاومت به دست آمده با جدول استاندارد خودرو مطابقت نداشته باشد، آن وقت باید جهت تعویض پتانسیومتر دریچه گاز اقدام نمایید.

دلایل خرابی سنسور دریچه گاز

دلایل متعددی هستند که می‌توانند منجر به خرابی این قطعه شوند، اما از جمله رایج‌ترین علل آن می‌توان به خرابی سیم کشی و کامپیوتر خودرو، خرابی دریچه گاز و… اشاره داشت. اما دلایل دیگری نیز وجود دارند که می‌توان به عنوان عوامل خرابی پتانسیومتر دریچه گاز از آنها نام برد، برای مثال:

• شستشوی داخل موتور: شستشوی غیر اصولی موتور ماشین ممکن است باعث بروز اتصالی در برخی قطعات از جمله دریچه گاز خود شود.
• وجود نقصان در ECU: بروز هر نقصی در سیستم ECU خودرو ممکن است به سوختن پتانسیومتر دریچه گاز منتهی شود.
• اتصالی در سیم‌کشی خودرو: وجود هرگونه نوسان برقی در سیم‌کشی خودرو نیز یکی دیگر از دلایل خرابی پتانسیومتر به شمار می‌رود.

انواع سنسور دریچه گاز (پتانسیومتر)

پتانسیومتر های خودرو به دو مدل ساژم و زیمنس تقسیم می‌شوند. این سنسور باید مطابق با نوع ECU خودرو نصب شود، در غیر این صورت روی خودرو جواب نمی‌دهد و به بروز مشکلات متعددی در ماشین منتهی می‌شود.